امروز ۱۷ آذر تولد داریوش مهرجویی یکی از کارگردانان نامدار و پرسابقه سینمای است ایران است. می‌توان او را یکی از ارکان موج نوی سینمای ایران دانست. مهرجویی با فیلم گاو در کنار فیلم‌هایی چون آرامش در حضور دیگران ناصر تقوایی و قیصر از مسعود کیمیایی مفاهیم هنری و سینمایی جدیدی را وارد سینمای ایران کرد که تاثیرات آن را در آثار کسانی همچون کیانوش عیاری، تا به امروز هم قابل مشاهده است. مهرجویی علاوه بر فیلمسازی، فعالیت‌های هنری و فرهنگی دیگری مانند ترجمه و رمان‌نویسی را هم دنبال می‌کند. در این مطلب علاوه بر فیلمسازی خیلی خلاصه سراغ داریوش مهرجویی مترجم هم رفته‌ایم.
فعالیت‌های سینمایی داریوش مهرجویی
آغاز کار سینمایی و فیلم گاو
مهرجویی با ساخت فیلم الماس ۳۳ در سال ۱۳۴۶ فعالیت حرفهای خود در زمینه سینما را آغاز کرد. این فیلم مهرجویی یک فیلم جنایی ضعیف بود که مورد توجه قرار نگرفت و کسی آن را جدی نگرفت. از فیلم گاو یعنی فیلم دومش بود که مهرجویی توانست سبک سینمایی خاص خود را پیدا و با آن به جایگاه مناسبی در سینمای ایران دست پیدا کند. مهرجویی فیلمنامه فیلم گاو که اقتباسی بود از یکی از آثار غلامحسین ساعدی را با کمک خود ساعدی به نگارش در آورد. مهرجویی برای ساخت فیلم گاو بسیاری از روستاهای ایران را مورد بازدید قرار داد تا به روستایی که در فیلم مشاهده می‌کنیم رسید. البته او همین روستا را هم که پس از مدت زیادی وقت صرف کردن پیدا کرده بود دست نخورده باقی نگذاشت و تغییراتی را در آن اعمال کرد. به طور مثال حوض آب بزرگی را که در فیلم نقش مهمی دارد را خود مهرجویی و گروهش به روستا اضافه کرده‌اند.
هامون
دیگر فیلم مورد توجه مهرجویی را می‌توان هامون محصول سال ۱۳۶۸ دانست. مهرجویی هامون را با تاثیر از بوف کور صادق هدایت به نگارش در آورده است. در این فیلم خسرو شکیبایی به نحو فوق‌العاده‌ای نقش حمید هامون را بازی کرده. به طوری که این کاراکتر در بسیاری از صحنه‌های فیلم برای ما یادآور شخصیت راوی بوف کور صادق هدایت می‌شود. به نظر می‌آید که مهرجویی و شکیبایی در این فیلم سعی داشته‌اند که کهن‌الگوی روشن‌فکر ایرانی را که همواره توسط سفلگان یا رجّاله‌ها مورد محاصره قرار گرفته‌اند را به نمایش بگذارند. فیلم هامون در تاریخ سینمای ایران در گذر زمان به یکی از فیلم‌های کالت تبدیل شده است که بسیاری از شیفتگان سینما آن را مورد ستایش قرار می‌دهند و برای آن احترام خاصی قائلند. حتی برخی از اهالی سینما خود را نسل هامون می‌دانند؛ یعنی با هامون بوده‌است که به سینما علاقمند شده‌اند.
اجاره نشین ها
اجاره نشین ها محصول سال ۱۳۶۵ فیلم کمدی شیرینی از مهرجویی است که در لایه‌های درونی خود حرفهای زیادی را برای گفتن دارد و می‌توان آن را آینه درستی از جامعه آن روزهای ایران دانست. البته برخی از منتقدان در آن دوره به آن تاختند و خانه‌ی در حال خراب شدن که نقش محوری ای در داستان فیلم دارد را نمادی از ایران دانستند. اجاره نشین ها علاوه بر اینگونه تعبیرات فرامتنی از لحاظ سینمایی هم از ارزش بالایی در آثار ایرانی برخوردار است. میزانسن‌های خاص مرجویی که در فضای بسته‌ی یک آپارتمان کوچک شکل می‌گیرند و از طرف دیگر تطابق دقیق ریتم تدوین فیلم با ریتم حوادث و پلات پوینت‌های داستان آن اجاره نشین ها را به یکی از آثار شاخص تاریخ سینمای ایران از بعد کارگردانی تبدیل کرده است.
درخت گلابی
مهرجویی در درخت گلابی (۱۳۷۶) داستان عشق کودکی یک پسر به یکی از دختران فامیل را به شاعرانه‌ترین حالت ممکن به نمایش می‌گذارد و یکی از مورد احترام‌ترین فیلم‌های عاشقانه‌ی سینمای ایران را می‌سازد. فیلم از زبان نویسنده‌ای سالخورده با بازی همایون ارشادی روایت می‌شود. این کاراکتر از خاطرات کودکی خود در باغ خانوادگیشان و زندگی با دیگر اهالی باغ و طبیعت سخن می‌گوید. درخت گلابی هم مانند بسیاری از آثار مهرجویی یک اقتباس است. مهرجویی این فیلم را با اقتباس از یکی از داستان‌های کتاب شاید جایی دیگر گلی ترقی ساخته است. توجه به طبیعت، عشق پاک در کودکی، زندگی صاف و ساده‌ی روستایی به همراه نگاه خاص سینمایی مهرجویی این فیلم را به بیانی شاعرانه از زندگی در سینمای ایران بدل می‌کند.
مهمان مامان، دایره مینا، سارا، پری و سنتوری از دیگر فیلم‌های درخشان مهرجویی در کارنامه اوست. کارنامه‌ای که قدمتی بیش از ۵۰ سال دارد. مهرجویی در سال‌های اخیر هم چند فیلم مانند نارنجی پوش، چه خوب که برگشتی و اشباح را ساخته است که با استقبال منتقدان مواجه نشدند. اما امسال داریوش مهرجویی لامینور را پس از ۶ سال دوری از سینما ساخته است و به نظر می‌رسد که حال و هوایی نزدیک به فیلم سنتوری داشته باشد. در فیلم لامینور بازیگرانی همچون علی نصیریان، علی مصفا، سیامک انصاری در کنار خواننده موسیقی راک ایران کاوه آفاق به نقش‌آفرینی پرداخته‌اند.
داریوش مهرجویی ِمترجم و نویسنده
مهرجویی تحصیلات آکادمیک خود را در کالیفرنیای آمریکا و در رشته فلسفه به انجام رسانده است. او در زمینه ترجمه هم بیشتر به ترجمه آثار فلسفی گرایش دارد. معروفترین و پرتیراژترین کتابی که مهرجویی ترجمه کرده کتاب جهان هولوگرافیک اثر مایکل تالبوت است که نظریات شبه علمی نویسنده خود را در باب جهان و ادراک آن را بیان می‌کند. از دیگر کتاب‌های فلسفی ترجمه شده به دست مهرجویی می‌توان به بعد زیبایی شناختی و زیباشناختی واقعیت، اثر هربرت مارکوزه و یونگ، خدایان و انسان مدرن، اثر آنتونیو مورنو اشاره کرد. مهرجویی ترجمه نمایشنامه‌های آوازه‌خوان طاس و درس اثر اوژن یونسکو و غرب واقعی و طفل مدفون اثر سام شپارد را نیز به انجام رسانده‌است.
او در مقام نویسنده رمان نیز فعالیت داشته و رمان‌هایی مانند به خاطر یک فیلم بلند لعنتی، در خرابات مغان و سفرنامه پاریس را تالیف کرده است.